ST BERNARDUSKERK MADE

YEAR :
LOCATION :
CATEGORY :
CREATIVE DIRECTOR :
VISUALIZATION :

Sociaal Cultureel Dorpshart

De herbestemming van de St. Bernarduskerk maakt onderdeel uit van de herstructurering van het gebied rondom de kerk, genaamd het Sociaal Cultureel Dorpshart. Het huidige cultureel centrum De Mayboom verhuist naar de kerk en wordt vervolgens gesloopt. Op de plek van de Mayboom worden twee appartementengebouwen op een ondergrondse parkeergarage gebouwd. De voormalige kloosterkapel blijft behouden en gaat fungeren als kapel voor de parochie. Aan de andere zijde wordt de voormalige pastorie getransformeerd tot appartementen. Een deel van de voormalige pastorietuin wordt openbaar gemaakt. Hierdoor ontstaat een fraaie parkruimte rondom de kerk. Aan de zuidzijde van het park komt een appartementengebouw met negen appartementen met daar tegenover tien grondgebonden parkwoningen.

Het stedenbouwkundig plan is in dialoog met de inwoners van Made tot stand gekomen. In diverse ‘workshops’ is onder leiding van Oomen Architecten gezamenlijk gewerkt aan het plan. Made krijgt met dit nieuwe Sociaal Cultureel Dorpshart een gebied vol activiteiten. Bovendien wordt het openbaar groen fors uitgebreid en krijgt de kerk een betekenisvolle nieuwe bestemming. De co-creatie met de bewoners van Made heeft geleid tot een breed gedragen plan waarin zorgvuldige keuzes zijn gemaakt.

Kerk als middelpunt

Het dorp Made is ontstaan rondom de voorzieningenkern met als belangrijke dragers de Molen, de korenbeurs, het klooster en de kerk. Het dorp is in de loop der jaren organisch rondom dit centrum heen gegroeid. De Rooms Katholieke kerk had een belangrijke sociaal-maatschappelijke functie. De kerk zorgde voor de ouderen, gaf onderwijs en verzorgde de sociale samenhang.

De herbestemming van de Bernarduskerk heeft een katalyserende werking op het gebied rondom de kerk. Door de pastorietuin net als de voormalige kloostertuin openbaar te maken ontstaat een groen park met de kerk als middelpunt. Het gebied krijgt een sociaal culturele functie voor de dorpsbewoners zoals eerder ook het klooster en de kerk dat hadden. De historische gebouwen die refereren aan het Roomse verleden van de plek vormen de ankerpunten van het stedenbouwkundig plan. De kerk vormt hierbij zowel programmatisch als fysiek het centrale middelpunt.

De kerk krijgt een front aan het nieuwe dorpsplein. De entree bevindt zich op de kop van de dwarsbeuk. Aan de achterzijde wordt de kerk uitgebreid met een foyer en theaterzaal. De kerk had vroeger een overwegend eenduidige oriëntatie. Door de transformatie wordt dit omgedraaid: de kerk gaat zich openen.

Sociaal culturele verbinding

Het concept is gebaseerd op sociaal culturele verbinding. Tussen het gebouw en zijn omgeving maar ook tussen alle gebruikers van het gebouw onderling. De verschillende functies zijn zo gepositioneerd dat ze complementair aan elkaar zijn. De bibliotheek en de horeca hebben daarin een centrale rol. In het concept gebruiken zij dan ook de open ruimtes te weten het schip en het voormalig priesterkoor. Alle functies hebben transparante verbindingen met elkaar waardoor de interactie wordt gestimuleerd. Het karakter van de kerk als imposante plek van samenkomst en verbinding blijft hiermee bewaard en betekenisvol voor de huidige tijd.

Het behoud van de ruimtelijke ervaring in de kerk is uitgangspunt van het concept. De toevoegingen worden ingepast met een eenduidige vormgeving ontworpen als interieurobjecten. De ingeschoven volumes worden bekleed met boekenkasten waardoor een interessant en interactief decor wordt gevormd.

Behoud ruimtelijkheid

De kerk wordt in de nieuwe situatie benaderd vanaf de oostzijde. De hoofdingang komt in de oostelijke dwarsbeuk zodat bij binnenkomst de hoogte direct kan worden ervaren. Het transept dient als centraal punt van waaruit oriëntatie is op alle functies van het gebouw. Het uitgangspunt voor het inpassen van nieuwe volumes in de kerk is gebaseerd op het behoud van de ruimtelijke hoofdvorm. Het zwaartepunt ligt hierbij aan de westzijde. Vanaf binnenkomst bouwen de volumes zich op terrasachtige wijze op. Hierdoor blijft de volledige kerk ruimtelijk ervaarbaar. De lichtbeuk met zijn ronde vensters blijft dan ook als zodanig functioneren.

Architectonische toolbox

De ingrepen die aan de kerk gedaan worden, putten uit een architectonische ‘toolbox’. Deze is gebaseerd op de ritmiek van de bestaande gevelvakken. De ingrepen worden uitgevoerd in één hedendaags materiaal, champagnekleurig aluminium. Er ontstaat duidelijk een nieuwe tijdlaag, in contrast met de ambachtelijke materialen van de kerk. De insnijdingen in de plint zijn zorgvuldig in verhouding met de bovengelegen vensters vormgegeven. De detaillering is rank en open in contrast met de robuustheid van de kerk. Horizontale luifels houden de ingrepen bijeen en versterken het contrast. De ingrepen zijn verder minimalistisch waardoor de kerk als gebouw fier overeind blijft. De nieuwe zaal presenteert zich in dezelfde vormentaal als autonoom volume. Verbijzondering van de gevelvlakken zorgt voor gelaagdheid en communicatie met de omgeving.

Projectinformatie:

Programma dorpshart:

sociaal cultureel centrum

27 appartementen ‘Kloosterlocatie’

parkeergarage 45 plaatsen

9 appartementen ‘Patronaatlocatie’

9 parkwoningen ‘Park’

3 appartementen ‘Pastorie’

Programma Sociaal Cultureel Centrum:

bibliotheek

kinderdagopvang

multifunctionele theaterzaal

kantoren vluchtelingenwerk

consultatiebureau

multifunctionele verenigingsruimten

horeca

Opdrachtgever:

Breda Bouw

BOEi